Έχουμε μπει σε αυτή την εποχή του χρόνου που «πάει πακέτο» με την προσδοκία να είμαστε -ή να γίνουμε- χαρούμενοι. Να γιορτάσουμε, να μοιραστούμε στιγμές, τραπέζια και δώρα με φίλους και συγγενείς και να απολαύσουμε τις μέρες των γιορτών.

Κι αν αυτό δεν συμβαίνει; Αν δεν νιώθουμε έτσι, τι γίνεται τότε;

Στις ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες αλλά πλέον και στις καθημερινές συζητήσεις,  ακούμε ανθρώπους να εκφράζουν την δυσκολία τους να ανταποκριθούν συναισθηματικά και πρακτικά στις προσδοκίες για τις γιορτινές μέρες. Και έπειτα, όταν καταφέρουν να αναγνωρίσουν και να αποδεχτούν την συναισθηματική τους κατάσταση, όποια κι αν είναι αυτή,  έρχονται αντιμέτωποι με την κριτική ή συχνότερα με τις παραινέσεις των άλλων να μην χαλούν το γιορτινό κλίμα και να κάνουν αυτά που καλούν οι μέρες.

 

Οι ενοχές, η απογοήτευση και συχνά ο θυμός που αρχικά προκύπτουν δίνουν την θέση τους σε πεσμένη διάθεση, εκνευρισμό και χαμηλό κίνητρο. Αυτά με τη σειρά τους μπορεί να οδηγήσουν σε απομόνωση και αποφυγές, καθώς το άτομο  έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι άλλοι δεν το  καταλαβαίνουν. Ή από την άλλη πλευρά, μπορεί να πιεστεί  να ανταποκριθεί στις προσδοκίες που υπάρχουν για τις μέρες των γιορτών,  καταλήγοντας να νιώθει σωματικά και κυρίως ψυχολογικά περισσότερο κουρασμένο από πριν.

 

Εκτός από το αίσθημα θλίψης και την πεσμένη διάθεση που συνήθως επικρατούν, μπορεί επίσης να παρουσιαστούν αλλαγές στην όρεξη και τον ύπνο, κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης και λήψης αποφάσεων, εκνευρισμός και μειωμένη ευχαρίστηση. Όλα αυτά μπορεί να επηρεάσουν λιγότερο ή περισσότερο σε διάρκεια και ένταση την καθημερινότητα ενός ατόμου. Συχνά ακούμε να αναφέρονται  σε αυτό ως κατάθλιψη των Χριστουγέννων ή ως μελαγχολία των γιορτών. Σε κάποιες περιπτώσεις συνυπάρχουν καταστάσεις όπως πένθος, αλλαγές στην ζωή ενός ατόμου και δυσκολία προσαρμογής ή  κάποια συναισθηματική διαταραχή όπως η κατάθλιψη.

 

Η διάκριση μεταξύ των παραπάνω μπορεί να μην είναι πάντα ξεκάθαρη. Ίσως χρειαστεί και η βοήθεια ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας, ειδικά αν κάποιος δυσκολεύεται να ανταπεξέλθει στις καθημερινές του δραστηριότητες.

 

Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να είμαστε ευαισθητοποιημένοι, καθώς η ψυχική υγεία, οι συναισθηματικές λειτουργίες και δυσκολίες, είναι μέσα στην καθημερινότητα όλων μας. Είτε είναι κάποιο άτομο στο περιβάλλον μας, είτε είμαστε εμείς οι ίδιοι που την περίοδο των γιορτών ερχόμαστε αντιμέτωποι με τις παραπάνω συναισθηματικές δυσκολίες, ας προσπαθήσουμε:

  • να έχουμε ρεαλιστικές προσδοκίες και να είμαστε ευέλικτοι: είναι εντάξει αν δεν γίνουν όλα όπως είχαμε συνηθίσει ή όπως τα είχαμε φανταστεί
  • να δείξουμε σεβασμό και να δώσουμε χώρο: δεν είναι απαραίτητο να βρούμε κάτι να πούμε/να βρούμε κάποια λύση αν καταλάβουμε ότι κάποιος δυσκολεύεται συναισθηματικά. Αν είμαστε εμείς που δυσκολευόμαστε συναισθηματικά, δεν χρειάζεται να εξηγήσουμε αναλυτικά ή σε όλους γιατί. Μπορούμε να επιδιώξουμε επαφή και επικοινωνία με ανθρώπους και καταστάσεις που νιώθουμε καλά και να δώσουμε χώρο στους άλλους να κάνουν το ίδιο
  • να μην επιμένουμε σε προσωπικές ερωτήσεις ή διαπιστώσεις: ακόμα κι αν έχουμε καλή πρόθεση, είναι σημαντικό να αντιλαμβανόμαστε και την διάθεση του συνομιλητή να μιλήσει ή όχι για ένα θέμα. Αν είναι δύσκολο να το διακρίνουμε, μπορούμε να αποφύγουμε τελείως τις προσωπικές ερωτήσεις και διαπιστώσεις. Αν είμαστε εμείς αποδέκτες των ερωτήσεων, είναι εντάξει να ενημερώσουμε ότι δεν θέλουμε να συζητήσουμε ένα συγκεκριμένο θέμα τη συγκεκριμένη στιγμή
  • να είμαστε λιγότερο επικριτικοί ή σκληροί (προς τον εαυτό μας ή προς τους άλλους) ακόμα κι αν δεν καταλαβαίνουμε ποια είναι η δυσκολία ή γιατί υπάρχει

 

Ας μην ξεχνάμε ότι εντός ή εκτός εορταστικής περιόδου, ο εγκέφαλος και ο οργανισμός μας συνεχίζουν να λειτουργούν με βάση τις ανάγκες που χρειάζεται να καλύψουν. Για το σκοπό αυτό, αξιοποιούν όλη την γκάμα των συναισθημάτων. Έτσι, όλα τα συναισθήματα ακόμα και τα δυσάρεστα έχουν κάποιο ρόλο και εφόσον συμβούν χρειάζεται να πάρουν κάποιο χώρο. Στην συνέχεια και εφόσον τα διαχειριστούμε, θα παρέλθουν και θα έρθουν άλλα συναισθήματα. Δεν μπορούμε -και δεν χρειάζεται- να τα προγραμματίσουμε με βάση τις συνθήκες, ή να τα βιάσουμε για να ανταποκριθούν σε αυτές. Μόνο να τα βιώσουμε, αν χρειάζεται να τα ρυθμίσουμε και να προχωρήσουμε.

 

Γράφει η Δήμητρα Γαλάνη