Ο Μάρτης που έφυγε μόλις πριν λίγες ημέρες “φιλοξενεί” στις μέρες του την παγκόσμια ημέρα της γυναίκας που δεν αποτελεί απλώς μια συμβολική επέτειο, αλλά μια υπενθύμιση της δύναμης και της μοναδικότητας κάθε γυναίκας. Μια ευκαιρία να τιμήσουμε τις κατακτήσεις των γυναικών, να αναλογιστούμε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν καθημερινά και να δώσουμε χώρο στην ψυχική ενδυνάμωση και την αυτοφροντίδα.

Ας δούμε λοιπόν παρέα πως επηρεάζεται η ψυχική υγεία της γυναίκας, πως μπορούμε να ενισχύσουμε την ψυχική ανθεκτικότητα αλλά και πως δημιουργείται η αυτοεικόνα της γυναίκας …

Γιατί οι Γυναίκες Είναι πιο Ευάλωτες στις Ψυχικές Διαταραχές;

Οι αιτίες της αυξημένης επιβάρυνσης της ψυχικής υγείας των γυναικών οφείλονται σε διαφορετικούς παράγοντες:Βιολογικοί Παράγοντες: Οι ορμονικές αλλαγές, όπως αυτές που συνδέονται με την εμμηνόρροια, την εγκυμοσύνη και την εμμηνόπαυση, επηρεάζουν τη ρύθμιση της διάθεσης.

Ψυχολογικοί Παράγοντες: Οι γυναίκες χρησιμοποιούν συχνότερα συναισθηματικά προσανατολισμένες στρατηγικές αντιμετώπισης (emotion-focused coping), όπως η ανάλυση των συναισθημάτων, που τις καθιστούν πιο ευάλωτες σε μηρυκασμούς (rumination) – τη συνήθεια επαναλαμβανόμενης ενασχόλησης με αρνητικές σκέψεις.

Κοινωνικοί Παράγοντες: Η έμφυλη ανισότητα, οι διακρίσεις και η ανισοκατανομή ρόλων αυξάνουν τη συναισθηματική επιβάρυνση των γυναικών καθημερινά σύμφωνα με τη σύγχρονη βιβλιογραφία.

Πως καλλιεργείται η ψυχική ανθεκτικότητα;

Η ψυχική ανθεκτικότητα (resilience) σύμφωνα με τον Βonanno ορίζεται ως η ικανότητα ενός ατόμου να ανακάμπτει από τραυματικές εμπειρίες, άγχος ή προκλήσεις, διατηρώντας παράλληλα τη λειτουργικότητα και την ευεξία του. Οι γυναίκες, εξαιτίας κοινωνικών, βιολογικών και πολιτισμικών παραγόντων, βρίσκονται συχνά αντιμέτωπες με αυξημένες ψυχολογικές πιέσεις.

Έρευνες δείχνουν ότι:

οι γυναίκες αναφέρουν υψηλότερα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης σε σχέση με τους άνδρες.

παρά τις προκλήσεις, οι γυναίκες επιδεικνύουν ισχυρότερες διαπροσωπικές δεξιότητες, όπως η ενσυναίσθηση και η αναζήτηση κοινωνικής υποστήριξης, που ενισχύουν την ψυχική ανθεκτικότητα.

Μπορεί να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα στις γυναίκες;

Φυσικά και μπορεί και είναι μία διεργασία μέσα από τις καθημερινές επιλογές αλλά και μέσα από:

Την αυτογνωσία: που ξεκινά  με την αναγνώριση και αποδοχή των συναισθημάτων

Τα δίκτυα υποστήριξης: η ύπαρξη ισχυρών κοινωνικών δεσμών που λειτουργεί ως προστατευτικός παράγοντας.

Της νοηματοδότησης: της ικανότητας δηλαδή να βρίσκουν νόημα σε δύσκολες εμπειρίες

Ποιος ο ρόλος της αυτοεικόνας στην ψυχική υγεία;Η αυτοεικόνα των γυναικών επηρεάζεται βαθιά από κοινωνικές προσδοκίες και πολιτισμικά πρότυπα. Σύμφωνα με τη Θεωρία της Αντικειμενοποίησης (Fredrickson & Roberts, 1997), οι γυναίκες εσωτερικεύουν τα κοινωνικά πρότυπα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε:

Χαμηλή Αυτοεκτίμηση: Η συνεχής έκθεση σε μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς αυξάνει τα ποσοστά δυσαρέσκειας με το σώμα.

Αυξημένο Άγχος: Οι γυναίκες που εσωτερικεύουν κοινωνικές προσδοκίες νιώθουν μεγαλύτερη ψυχολογική πίεση.

Τελειοθηρία: Η ανάγκη να ανταποκριθούν σε πολλαπλούς ρόλους (εργαζόμενη, μητέρα, σύντροφος) οδηγεί συχνά σε εξουθένωση (burnout) (Hewlett & Luce, 2005).

Η ενίσχυση της λειτουργικής αυτοεικόνας επιτυγχάνεται με:

Κριτική Σκέψη απέναντι στα κοινωνικά πρότυπα.

Αυτοσυμπόνια (self-compassion): Η αποδοχή του εαυτού χωρίς αυτοκριτική (Neff, 2003).

Ψυχοεκπαίδευση: Η ενίσχυση της ψυχολογικής παιδείας βοηθά τις γυναίκες να αναγνωρίζουν και να αμφισβητούν μη ρεαλιστικές προσδοκίες.

Πόσο αναγκαία είναι η αυτοφροντίδα;  

Η αυτοφροντίδα (self-care) είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ψυχικής υγείας, είναι μία αναγκαία πράξη αυτοσεβασμού… ειδικά σε έναν κόσμο που συχνά απαιτεί από τις γυναίκες να ανταποκρίνονται σε πολλαπλές υποχρεώσεις. Σύμφωνα με τη Θεωρία της Πολυ Πολυπλοκότητας των Ρόλων (Role Strain Theory), η ταυτόχρονη ανάληψη πολλών ρόλων μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική εξάντληση αν δεν υπάρχουν μηχανισμοί αποφόρτισης (Goode, 1960).

Η αυτοφροντίδα περιλαμβάνει:

Συνειδητή Χρήση Χρόνου: Αφιέρωση χρόνου για προσωπική χαλάρωση και αναψυχή.

Οριοθέτηση: Η ικανότητα να θέτουμε υγιή όρια είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της ψυχικής ισορροπίας.

Φροντίδα του Σώματος: Η σωματική υγεία και η ψυχική ευεξία είναι άρρηκτα συνδεδεμένες.

Πως επιτυγχάνεται η ψυχική ενδυνάμωση;

Η ενίσχυση της ψυχικής υγείας των γυναικών προϋποθέτει την εφαρμογή αποτελεσματικών στρατηγικών διαχείρισης και την προώθηση πρακτικών αυτοφροντίδας:

Αυτοσυμπόνια (Self-Compassion): Η ανάπτυξη κατανόησης και αποδοχής του εαυτού μειώνει την αυτοκριτική και βελτιώνει την ψυχική ανθεκτικότητα (Neff, 2003).

Γνωσιακή – Συμπεριφορική αναδόμηση: Η αλλαγή δυσλειτουργικών σκέψεων και η αντικατάστασή τους με ρεαλιστικές αντιλήψεις είναι κεντρική τεχνική στη Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT).

Οριοθέτηση και ΔιαχείρισηΧρόνου: Η θέσπιση υγιών ορίων στην εργασία και τις προσωπικές σχέσεις βοηθά στην πρόληψη της συναισθηματικής εξουθένωσης.

Κοινωνική Υποστήριξη: Τα ισχυρά κοινωνικά δίκτυα παρέχουν συναισθηματική ανακούφιση και μειώνουν το άγχος.

Αυτό που κρατάμε λοιπόν πέρα από τη συμβολική γιορτή…

Είναι πως η Ημέρα της Γυναίκας προσφέρει την ευκαιρία να αναδείξουμε όχι μόνο τις κοινωνικές ανισότητες αλλά και τις ψυχολογικές διαστάσεις της ζωής των γυναικών. Είναι σημαντικό να επενδύσουμε στη διαμόρφωση μιας κουλτούρας που προάγει τη συναισθηματική ανθεκτικότητα, αποδομεί τα στερεότυπα και ενθαρρύνει την αυτοφροντίδα.